Il-Malti għat-Tfal: May 2014

31 May 2014

L-ewwel jum tal-iskola : ta' Kylie Sciberras (4sena)

Immaġina li int basket tal-iskola... ta’ Luke Muscat (4sena)

20 May 2014

Il-Preżent (L-Imperfett)

Xogħol tas-Sinjura Luigiana Curmi, L-Iskola Primarja tal-Għarb

8 May 2014

Mitt qawl bil-Malti : Xogħol ta' F.X. Cassar (Għat-tfal tat- tielet sena)

Mitt qawl bil-Malti għat-tielet sena

Xogħol ta' F.X. Cassar (Għat-tfal tat- tielet sena)

Il-Qawl jew kif inhu magħruf ukoll ‘Il‑Proverbju’ huwa għidut popolari li għadda minn missier għall-iben u minn ġenerazzjoni għall‑oħra, sa mill-ibgħad żminijiet u baqa’ jingħad sa ma wasal għandna fi żminijietna.

Dan il-għidut issawwar mill-esperjenzi li ġarrbet l-umanita tul is-snin li minnhom tgħallmet it-tajjeb mill-benna tal-ħajja u l-ħażin mill‑qares tagħha. Spiss dawn jieħdu għamla ta’ sentenza qasira mimlija għerf li biha tingħata tagħlima siewja lil kull min jixtieq jiftaħ għajnejh jew iwissi lil għajru.

1 Aħjar għasfur f'idek minn mija fl-ajru.

2 Aħjar uff minn aħħ.

3 Agħtini xortija u itfagħni l-baħar.

4 Akbar m’int akbar hemmek.

5 Alla ma jħallasx bin-nhar ta’ sibt.

6 Alla jagħlaq bieb u jiftaħ mija.

7 Alla qatt ma jsawwat u jerġa’.

8 Alla skond il-muntanja jagħtiha s-silġ.

9 Bil-flus tagħmel triq fil-baħar.

10 B'mitt sena ħsieb ma tibnix fejn toqgħod.

11 Bniedem avżat nofsu armat.

12 Erfa' u sorr għal meta tiġi bżonn.

13 Għajn ma tara qalb ma tuġa'.

14 Għal kull għadma hawn mitt kelb.

15 Għall-magħmul m’hemmx kunsill.

16 Għidli ma’ min tagħmelha u ngħidlek min int.

17 Ħobżu maħbuż u żejtu fil-kus.

18 Ħu l-fama u mur orqod.

19 Iddardarx il-għajn li trid tixrob minnha.

20 Il-bniedem jipproponi u Alla jiddisponi.

21 Id-demm qatt ma jsir semm.

22 Il-forka għall-iżvinturat.

23 Il-ftira sħuna tajba.

24 Il-ġarra ġejja u sejra fl-aħħar tinkiser.

25 Il-giddieb għormu qasir.

26 Il-għawi ħu l-ġenn.

27 Il-ħmar il-magħkus idur għalih id-dubbien.

28 Il-ħmar iwaħħal f'denbu.

29 Il-ħmar jikkmanda lil sidu.

30 Il-ħmar tiegħu u jirkeb wara.

31 Il-ħobż agħtih lil min jaf jieklu.

32 Il-ħuta minn rasha tinten.

33 Il-kelb il-mismut kull ilma jaħsbu misħun.

34 Il-mistoqsija oħt il-għerf.

35 Il-qasba ma ċċaqċaqx għalxejn.

36 Is-skiet risposta.

37 It-tiġrija sal-barkun.

38 Ix-xemx minn fil-għodu tidher.

39 Ix-xogħol warrablu ħa jidher

40 Iż-żaqq il-mimlija taqa’ u tqum mill-vojta.

41 Iż-żaqq li tagħtiha tiekol.

42 Iż-żejjed ħu n-nieqes.

43 Iż-żejjed imbidded.

44 Iż-żejt jitla’ f’wiċċ l-ilma.

45 Jekk jaqa’ l-baħar ma jixxarrabx.

46 Jilgħabha tal-ħmar biex ma jħallasx dwana.

47 Kelb rieqed la tqajmux.

48 Kieku l-ġemel jara ħotobtu, jaqa' u jmut sobtu.

49 Kliem ix-xiħ żomm fih.

50 Kulħadd jiġbed lejn xawwatu.

51 Kull deni ħudu b'ġid.

52 Kull ilma jaqta' l-għatx.

53 Kull mibdi mitmum.

54 Kull min jgħolli għabut għandu xi jxomm.

55 L-arju għandu għajnu u l-ħajt għandu widintu.

56 L-ewwel ma tiekol, il-għajn.

57 Li kien il-kliem deheb, is-skiet aħjar minnu.

58 Li l-bajda kellha widnejn kienu jerfgħuha tnejn.

59 Lil min tafu tistaqsix għalih.

60 "L-isbaħ l-indafa," tgħid il-maħmuġa.

61 Malta qatt ma rruftat qamħ.

62 Malta żgħira u n-nies magħrufa.

63 Mar għall-kaċċa mingħajr xkubetta.

64 Meta tiġi iftaħilha l-bieb.

65 M’hux kull ma jleqq deheb.

66 Mietu l-ħrief qabel in-nagħaġ.

67 Min għamelhielek darba jagħmelhielek mitt darba.

68 Min għandu wiċċu għandu żewġu.

69 Min iħobb il-kelb, iħobb lil sidu.

70 Min irid in-nar ifittxu hu.

71 Min jaħsel ras ta' ħmar jaħli s-sapun.

72 Min jagħmel qoffa jaf jagħmel qartalla,

73 Min jagħmel xogħlu b’idu jorqmu u jżidu.

74 Min jerfa' qoftu m'hux pastas.

75 Min jimxi bil-mod jasal kmieni.

76 Min jitwieled tond ma jmutx kwadru.

77 Min jixtieq id-deni lil għajru jiġi f'daru.

78 Min jobżoq fis-sema jiġi f'wiċċu.

79 Min jogħla ħafna, sabta kbiru jieħu.

80 Min jorqod ma jaqbadx ħut.

81 Min jorqod bil-ġuħ joħlom bil-ftajjar.

82 Mingħajr għodda ma taħdemx.

83 Minn kull fejn taqta' joħroġ id-demm.

84 Mis-subgħa jieħu l-id.85Mitt bniedem, mitt fehma.

86 Naħqa ta' ħmar qatt ma telgħet is-sema.

87 Omm il-ġifa qatt ma tagħli.

88 Pjaċir m'hux mitlub, nofsu mitluf.

89 Qattusa għaġġelija, frieħ għomja tagħmel.

90 Qis mitt darba u aqta’ darba.

91 Riħ ta’ siegħa jnaddaf qiegħa.

92 Sargu xiħ b'gamblu jinten jinqabad.

93 Tafdax biex ma tħallilx.

94 Tagħmel kif tagħmel taqlagħha.

95 Tgħoddx il-flieles qabel ma jfaqqsu

96 Tieħu bla ma trodd, is-swar tħott.

97 Torbotx rasek qabel taqsamha.

98 Wara d-daħk jiġi l-biki.

99 Xemx li ma ssaħħanx aħjar il-bard ta' Jannar minnha.

100 Xemx u xita, Alla jaf meta.

4 May 2014

Idjomi u espressjonijiet li jissemmew annimali u partijiet tal-ġisem : Xogħol ta' F.X. Cassar (Għat-tfal tat- tielet sena)

Idjomi u espressjonijiet li jissemmew annimali u partijiet tal-ġisem.

Il-ħajja li ngħixu, fiha ċerti sitwazzjonijiet li jiġu riflessi fil-mod li bih nitħaddtu. M’hemmx għalfejn ngħidu, l-annimali ta’ ma’ dwarna daħlu f’dan l-aspett tal-lingwa u niltaqgħu magħhom spiss. Uħud mill ismijiet ta’ annimali saru sinonimi ma’sitwazzjonijiet u qagħdiet tal‑bniedem. Fost dawn insibu dawn li ġejjin li m’hemmx għalfejn wisq kliem biex nifhmu meta u għal min jingħadu.

kelb

ħanżir

pappagall

ħmar

tellerita

ġurdien

qanfud

qroqqa

żiemel

serp / lifgħa

ħaruf / nagħġa

muntun / mogħża

Drabi oħra nsibu annimali msemmija f’espressjonijiet bħal dawn:-

bħan-ngħaġ ta’ Bendu

deni ta’ żiemel

fitt daqs id-dubbien

fjakka l-gawwi

għażżien daqs kelb

għajnejh ta’ seqer

għandu saħħa ta’ barri

igorr daqs ħamiema

itaqtaq daqs summiena

ħmar mort u mija ġejt

jaħdem daqs bagħal

jibla’ kollox bħal mazzun

jiżloq daqs sallura

jimxi qisu papru

jinħasel bħall-qtates

kelb bla sid

kelb għalih innifsu

la jiġi d-dubbien l‑abjad

magħlub daqs gattarell

mans daqs ħaruf / nagħġa

qabad miegħu bħal qarnita

qattusa għaġġelija

qishom kelb u qattus

qisu żiemel maħrub

qisu baqqa

qisu serduk

sajjem daqs bebbuxu

sar qisu aringa

sar qisu zakak

sargu xiħ

Partijiet tal-ġisem tagħna ukoll għandhom sehem f’idjomi u frażijiet fil-lingwaġġ tagħna ta’ kuljum. Dawn li ġejjin huma xi idjomi jew espressjonijiet li nużaw li fihom jissemmew partijiet tal-ġisem.

b’idejh fuq żaqqu

baqa’ f’wiċċu

daħħal subgħu f’għajnu

dahru mal-ħajt

dellu tqil

fetaħ ħanġra

fetaħ għajnejh

fetaħ qalbu

fidil daqs il-kelb ta’ {akki

f’tebqa ta’ għajn

fommu sieket

fula f’qargħa